Veranderingen gaan nooit snel genoeg. En dan ineens gaan ze sneller dan velen aankunnen. Er is een mooie parallel te trekken tussen mijn oude wereld, energie, en de financiële industrie.

Deze week mocht ik als outsider twee dagen deelnemen aan een lange termijn strategiesessie van een ander bedrijf in de financiële sector. Tijdens twee goed georganiseerde dagen kwamen diverse scenario’s voorbij die bovendien zeer realistisch werden verbeeld, compleet met nieuwsuitzendingen uit de toekomst. Een voorrecht om zo in de keuken van een ander bedrijf te mogen kijken.

Ik moest vaak terugdenken aan de vele soortgelijke sessies die ik de afgelopen 10 jaar heb meegemaakt rondom duurzame energie en klimaat in het algemeen. Ook daar vaak mooie scenario’s en vervolgens met elkaar terugwerken aan een roadmap. “Welke keuzes moeten we vandaag maken om uiteindelijk dáár uit te komen?” Zo doe je dat.

Het is in die periode dat ik ontdekte dat ik een soort ‘blije pessimist’ ben. Blij omdat er nu eenmaal veel leuks is in de wereld. Maar ‘pessimist’ omdat ik die roadmaps nooit heb geloofd. Je kunt tussen die ‘stip op de horizon’ en vandaag natuurlijk wel allemaal punten zetten, maar dat maakt ze nog niet realistisch. De afstanden, of veranderingen, tussen die stappen moeten wel echt kunnen gebeuren.

Energieakkoord
Neem even het SER Energieakkoord (geregisseerd door nu Rabo-ceo Wiebe Draijer). Ik heb er al tijdens het proces van gemerkt dat de deelnemers té graag wilden. Het zou goed zijn voor de wereld, voor de BV Nederland, en eerlijk is eerlijk, ook voor de opstellers van het akkoord. Baas van Stichting Natuur & Milieu Tjerk Waagenaar zat zowat met tranen in zijn ogen bij de ondertekening, vooraan… Mooi voor de wereld, mooi voor Tjerk.

Een paar maanden later kwamen de eerste scheurtjes en inmiddels is gebleken dat het Energieakkoord vrijwel waardeloos is. Bij een uitzending van Buitenhof leek Wagenaar inmiddels de belangen van Shell te verdedigen; het akkoord is immers heilig. Partijen zeggen allemaal dat er in elk geval goed met elkaar gesproken wordt. En hoewel dat zo is, maakt het pijnlijk duidelijk dat de afstand tussen de stippen naar de horizon te groot zijn. We gaan niet snel genoeg. En daar wordt ik dus ietwat pessimistisch van…

Eon
Terug naar deze week. Ik kom aan het eind van dag 1 in mijn hotelkamer aan, mijn hoofd vol van, en misschien nog wel in 2025 in plaats van in 2014. Ik zet de TV aan terwijl ik even op bed plof. Het NOS journaal: “Energiereus Eon stapt volledig in duurzame energie. Alle kolen-, gas- en kerncentrales worden in een aparte entiteit geplaats en afgestoten via een beursgang. Eon wil zich nog uitsluitend bezig houden met duurzame energie zoals zon en wind.”

Excuse me… Is dit vandaag…? Of heeft de organisatie van deze strategiedagen alles zo multimediaal georganiseerd dat zelfs de TV in mijn hotelkamer onderdeel is van de beleving…? Kan dit waar zijn? Ongelofelijk.

Dit was letterlijk een van de scenario’s waar wij vijf jaar geleden mee werkten. Alleen dan niet voor 2014… En de realiteit blijkt zo mogelijk nog dikker aangezet te zijn dan die scenario’s van nog maar 5 jaar geleden. En een ander scenario van die periode, black-outs in west Europa lijkt deze winter bij onze zuiderburen minder bizar dan we toen dachten. Ook dat is zo goed als werkelijkheid, in 2014.

Onderschatting
Het lijkt erop dat ik mijn pessimisme wat moet bijstellen. Er is reden voor optimisme. Wellicht is de fout die we maken in die scenarioplanning simpelweg dat we te lineair denken. De stappen ertussen hebben allemaal dezelfde afstand van elkaar. Stap 1, stap 2, 3 enz.

De realiteit lijk steeds meer te zijn dat de eerste stappen altijd overschat worden, en de laatste onderschat. Deze bekende wet in de adoptie van nieuwe technologieën is wellicht ook waar voor grote maatschappelijke veranderingen, mogelijk omdat deze steeds meer tech-driven zijn.

Financiële industrie
Ik zie Eon, en denk aan de financiële sector van vandaag. Aan de spek-en-bonen grootbanken, de Nederlandse Bank, notarissen, accountants, en aan de AFM die onlangs nieuwe financieringsvormen even wegzette als ‘nooit zo professioneel als banken’… (http://nos.nl/artikel/693940-vaker-lenen-zonder-bank.html)  Schandalig, en als je het mij vraagt strafbaar. 

Maar geen zorgen; de wet hoeft hier niet aan te pas te komen. De toekomst wil fix this. De komende jaren zullen DNB, AFM en de NVB nog verder in de kramp schieten. Nog meer overmatige en ontransparante regels en controles op de financiële wereld afvuren. Om hun eigen falen uit het verleden te maskeren en om de gevestigde orde te beschermen tegen duizenden nieuwe initiatieven. Stuiptrekkingen. Het DNA van die hele industrie past niet in de toekomst. Gelukkig maar. Ik ben een blije optimist.