Select Page

Vorige week stond ik voor een groepje vennoten van een groot advocatenkantoor. Ik was daar gevraagd om tijdens hun culinaire werkdiner mee te denken over de concurrentiepositie van Nederland. Onder het genot van heerlijk eten op een natuurlijk prachtige locatie werd gefilosofeerd over de positie van de BV Nederland en de impact die verandering zou hebben op hun kantoor. En ik mocht daar dan de dwarse denker uithangen.

Geen probleem. Daar hoef ik in dat geval niets voor te faken. De BV Nederland… Schattig. Of liever, aandoenlijk. Pijnlijk…
Kijk, alle innovatieplatformen, kennis-economieën en energy valleys ten spijt, Nederland is de bal natuurlijk keihard aan het verliezen. In onze verworven weelde hebben we alle risico’s zo’n beetje afgedekt en zijn we aan het relaxen geslagen. Onze discussies gaan steeds meer over hoe we die weelde het beste verdelen en over wie dus het meeste ‘recht’ daarop heeft.
Neem bijvoorbeeld de pensioenen en die ‘67 jaar’. Als je een beetje afstand neemt is die discussie echt hilarisch. Maar eigenlijk vooral om je voor kapot te schamen. Neem eens wat geografische afstand, ga eens even in Polen staan, een EU-landgenoot, en ons geneuzel over ‘67’ in 15 jaar of 20 jaar wordt pijnlijk gênant.
Ik woon zelf op een plek waar veel hardwerkende polen werk doen dat wij te min vinden en zie wat een grote offers zij maken. Groepjes mannen worden ’s ochtends heel vroeg in busjes ingeladen om smerige ruimen van schepen schoon te maken of om tomaten te plukken. Dag in dag uit, keihard werken tegen lage lonen, zonder hun gezin om zich heen.
Heel soms zie je een vrouw die is overgekomen. Afgelopen weekend nog, vroeg een poolse man samen met zijn vrouw waar ze hun paar weken oude baby konden laten wegen. Hij zag ‘m voor het eerst… Ik heb zelf ook een jong kindje en om hem maanden niet te zien lijkt me vreselijk. Maar deze pool kan hier werken; en dat grijpt ie met beide handen aan. Hij denkt niet in verworven rechten, maar in nieuwe kansen. Pensioen-leeftijd 66 of 67? Ik zou me generen als ik het hem zou moeten vragen.
En toch dreigt de BV Nederland zich te verslikken in dit interne microgeneuzel. De petjes, T-shirts en buttons zullen wel weer klaar liggen want er komt ‘AKTIE! AKTIE!’. De slagbomen gaan weer dicht, en grijze mannen met snorren en dikke buiken ‘gooien de boel plat’… Sjezus.
Ik vind het hondsbrutaal. Echt. Neem weer even die afstand. Dit keer niet geografisch naar Polen, maar in de tijd. We gaan 20 jaar vooruit, naar 2031. Die man met die snor geniet inmiddels alweer 15 (of 16) jaar van rust en vrijheid. Hij heeft voet bij stuk gehouden en die 67 jaar is er niet gekomen. Alles bleef bij hoe het was. 65 jaar. Gelukkig maar.
Maar een studente die deze zomer, 2011, is afgestudeerd, laten we haar ehh… Agnes noemen, betaalt de rekening. Voor Agnes zijn de afdrachten voor AOW en pensioen zover opgelopen dat zij inmiddels 12 uur per dag werkt om de eindjes aan elkaar te knopen. Vergrijzing en stijgende energieprijzen hebben ervoor gezorgd dat de koopkracht en dus welvaart dramatisch zijn verslechterd. Zij kan zich de gedachte over stoppen met werken, op welke leeftijd dan ook, al lang niet meer permitteren.
Vindt u mij te somber? Te hard? Misschien. Maar ik kan de signalen niet meer onderdrukken, al zou ik het willen. De Dow Jones staat nauwelijks hoger dan 10 jaar geleden. Kantoor-huurprijzen zijn in de afgelopen jaren vacuüm getrokken. Woningprijzen storten in elkaar. Grondstofprijzen stijgen de pan uit. Het CBS voorspelt structurele afname van de welvaart. Enzovoort… En zo voort.
Dus ja, wat is dan de reflex van ieder land waar het langzaam minder gaat? Protectionisme. Eerst onze eigen mensen! Minder ontwikkelingssamenwerking, steun aan EU-landgenoten laten vallen, en natuurlijk oneigenlijke subsidies. Wist u dat een koe in Europa per uur meer verdient dan een mens in midden Amerika? Daar kunnen we heel lang over discussiëren, maar dat klopt gewoon niet.
En die belachelijke fiscale trucks om buitenlandse bedrijven maar vooral naar Nederland te krijgen zijn goed voor die advocatenkantoren, maar slecht voor de wereld. Want mooi dat wij een bedrijf naar Nederland trekken met grof geld-geweld, maar bijvoorbeeld Polen loopt die kans daarom mis. Daar hebben ze de reserves niet om zo met teken-geld te smijten. Wij straks gelukkig ook niet meer.
Gelukkig?? Ja gelukkig. Want als er 1 ding essentieel is voor duurzaamheid, dan is het wel gelijkwaardigheid. Niet gelijkheid, maar gelijkwaardigheid. Iedereen even veel kans. Ik ben ondernemer en ik geloof heilig in concurrentie; daar knok ik elke dag door en het maakt ons allemaal sterker. Maar ik hou niet van oneerlijke concurrentie. Omdat ik niet vals wil spelen, maar ook omdat ik andere mensen ook een goed leven gun. Ook als ze niet in Nederland geboren zijn.
Mijn punt is dus dit: Nederland bestaat niet meer. Wordt wakker, kijk over de schutting en zie dat de wereld voorbij raast. Stap vervolgens niet in de val om die schutting op te hogen, maar breek hem af. Ja dat doet pijn, want die verworven rechten komen te vervallen. Jouw en mijn wereld zullen niet meer dezelfde zijn; hoe dan ook. Maar er komt iets moois voor terug: eerlijkheid en gelijkwaardigheid.
We beroven Afrikanen niet meer, we doen ineens gewoon eerlijk zaken met ze. En ja we maken minder winst, in geld uitgedrukt althans, maar ook minder vijanden. We kunnen proberen te verduurzamen via gerecycled WC papier, A-label TDI-motoren en Green Deals; hartstikke goed allemaal, vooral doen. Maar echte duurzaamheid is pas vol te houden als we eerlijk zaken doen. En daarin vormt landen-concurrentie een grote obstructie. Het zorgt voor pervers, oneerlijk economisch geweld dat zich vroeger of later wreekt.
Dus… Beste Nederlanders, de lucht loopt eruit. Uit ons vastgoed, onze uurtarieven en ons pensioenstelsel. Hoe dan ook. Wordt het een harde of een zachte landing? Lange of korte termijn? Neem even afstand en zie hoe het is: in een duurzame wereld is geen plaats meer voor een BV Nederland. Alleen nog maar een BV Wereld.
Kijk niet naar de rechten die gaan, maar naar de kansen die komen.
Gesproken column bij NRC Klimaatdebat, De Rode Hoed Amsterdam, 13-09-2011