Heeft u enig idee hoeveel drinkwater u per jaar of per dag verbruikt? En heeft u enig idee hoeveel een liter drinkwater eigenlijk kost? Zijn er eigenlijk al lokale watercoöperaties aan het ontstaan zoals dat met energie nu ook gebeurt? Waarom interesseert water ons eigenlijk zo weinig? En is dat wel terecht?
Ik denk het niet. In Nederland hebben we een totaal verstoord beeld van de waterwereld. Zowel op het gebied van kwantiteit als kwaliteit zijn we wereldwijd zeg maar gerust ‘marktleider’. Dat is niet zo gek natuurlijk, want Nederland is nu eenmaal een delta van een paar grote Europese rivieren. Het zoete water komt ons gewoon aanwaaien. Het is soms een beetje vervuild door wat dumpingen stroomopwaarts, maar over het algemeen is het voor ons makkelijk vissen in de zoetwatervijver.
En dan de kwaliteit… Tja, die is in Nederland echt belachelijk goed. En dan gebruik ik geen beeldspraak. In mijn optiek is de kwaliteit van ons water echt belachelijk. Waar verpakt bronwater (dat spul bij de supermarkt of bij het tankstation) op zeventien criteria wordt getest, wordt kraanwater maar liefst op 66 onderdelen onder de loep genomen. Verpakt bronwater kopen is in Nederland dan ook echt de grootst mogelijke onzin: kraanwater is minstens even schoon en goed, veel minder vervuilend (transport, verpakking, koeling) en ook nog wat goedkoper.
Hoeveel goedkoper? O ja, daar begonnen we mee: wat kost kraanwater nou eigenlijk? Eerst wat cijfertjes over verbruik:
- Een gemiddelde Nederlander gebruikt per jaar ongeveer 45 m3 kraanwater.
- Dat is dus 45.000 liter.
- Dat komt neer op 123 liter per dag, elke dag.
- Voor een gezin van vier is dat dus ruim 450 liter per dag.
Ik weet niet hoe u die getallen ervaart, maar ondanks dat ik wist dat het ernstig was, schrok ik mij bij het controleren van deze getallen toch weer rot. Stel dat dat gezin van vier, dit water in tweeliterflessen zou laten aanrukken, dan zijn dat 225 flessen! Iedere dag weer! Dat is bizar.
Vervolgens gebruiken we dat bijzonder hoogwaardige water grofweg als volgt:
- Warm water om te douchen, in bad etc: 40 procent.
- Toilet: 30 procent.
- De was en de vaat: zo’n 20 procent.
- Koken en drinken: een kleine 10 procent.
Ja ja, u leest het goed: nog geen 10 procent van ons kraanwater wordt echt gedronken. Ik sprak ooit met een van de toonaangevende drinkwaterbedrijven van Nederland en die sprak zelfs over 5 procent! Slechts 5 procent van al dat superzuivere water hoeft dus maar zo superzuiver te zijn. De gehele waterinfrastructuur wordt dus op dat krankzinnig hoge kwaliteitsniveau ingericht en onderhouden zodat we uiteindelijk maar een piepklein deel ervan veilig kunnen opdrinken. Met de overige 95 procent trekken we de plee door, douchen we ons, wassen we af en koken we. Als je je dan bedenkt dat daar ofwel zeep bij komt kijken of dat het water verhit wordt, dan snap je dat daar een veel lager kwaliteitsniveau meer dan genoeg is.
‘Drinkwaterbedrijven’ moeten we dus anders gaan noemen want minder dan 5 procent wordt gedronken. We kunnen ze beter ‘doorspoelbedrijven’ of ‘waswaterbedrijven’ noemen. Echt, die naamgeving doet er toe. Van een ‘doorspoelbedrijf’ accepteren we toch niet dat het water schoner is dan water in de winkel? Als maatschappij vinden we dat toch onaanvaardbare kosten? Zo’n superschone infrastructuur, honderden kilometers leidingen, pompstations enzovoorts; dat moet toch een vermogen kosten? Waarom doen we niet hetzelfde als bij duurzame energie: lokaal opwekken, of in het geval van water ‘opwerken’. Alleen de kraan in de keuken en de badkamer geven water van drinkkwaliteit dat met een klein zuiveringssysteem (in huis of in de wijk, samen in de energie- en watercoöperatie) wordt gemaakt. Alleen de allerlaatste meters van de leidingen hoeven dan van die hoge kwaliteit te zijn, de rest van het water en de infrastructuur kan dan van veel lagere kwaliteit zijn. Daarmee douchen we ons, gaan we lekker in bad en spoelen we de wc door.
Gek plan? Ja en nee. Nee, omdat in zeer grote delen van de wereld (als zoet water überhaupt beschikbaar is) het leidingwater niet geschikt is voor consumptie en mensen er toch onder durven douchen en er zonder angst het toilet mee door durven trekken. Dat gaat prima. Maar het is wel een gek plan omdat lokale wateropvang en –zuivering in Nederland totaal niet rendabel is. En dat is zo zonde.
Want hier komen de genadeklapcijfers. De kosten van water zijn:
- Vastrecht: 6 tientjes per jaar.
- Water per m3: 0,915 euro.
- Ja, u leest het goed: dat is nog geen euro per 1000 liter.
- 1 liter kraanwater kost daarmee: 0,1 cent.
Even om te vergelijken: voor een liter verpakt water betaalt u zomaar 40 cent. Dat is dus 400 keer zo duur!
Maar ja, het is allemaal irrelevant. Want zelfs als je de 6 procent btw toevoegt en de waterbelasting (jawel), dan gaat het nog nergens over. Dat gezin van vier dat er elke dag 225 tweeliterflessen doorheen jast is nog steeds niet meer dan 2 tientjes per maand kwijt aan water. Dat is dus 5 euro de man. Tja, hoeveel kun je daar nou aan besparen door het lokaal zelf te doen? Blijkbaar is die infrastructuur dus helemaal niet zo duur en is dat ‘belachelijke’ kwaliteitsniveau dus helemaal geen probleem. Ik maak me druk om niets.
Tja, wat moet ik daar op zeggen. Er is geen speld tussen te krijgen. Decentrale drinkwaterzuivering heeft in Nederland geen ‘businesscase’ zoals dat heet. En dat vreet aan me. Hoe kan dat nou? Grote delen van de wereld hunkeren naar veilig, drinkbaar water. Niet dat exotische spul dat bij ons de kraan uitspuit en waar wij ons lekker onder warmdouchen; dat hoeft echt niet. Maar gewoon, zoet, veilig water; dat zou al mooi zijn.
Volgens mij stappen we niet over op duurzame energie omdat fossiele energie op raakt, maar gewoon omdat het zoveel beter en logischer is. Omdat je niet meer wil opmaken dan nodig is en omdat je anderen evenveel gunt als jezelf. En we wekken ook graag energie op ons eigen dak op omdat het ons weer bewust maakt van hoe we leven en omdat het veel voldoening geeft om voor jezelf te zorgen, al is het maar voor een deel.
Dus ik blijf nog even doorrekenen, waarschijnlijk tegen beter weten in. Maar het klopt gewoon niet dat zelf je water opvangen en zuiveren in dit zeiknatte regenland geen businesscase oplevert. Ergens maken we een grote rekenfout.